Radiotarapia pacjenta
Informacje praktyczne dla chorego
- Tomografia jest pierwszym etapem planowania radioterapii.
- Na tomografię przygotuj podkład higieniczny wielkości około 90x60cm, który będziesz układać na tomografii i potem na stole terapeutycznym.
- Do tomografii nie musisz być na czczo, bądź po lekkim posiłku (chyba, że lekarz zaleci inaczej)
- U chorych na raka odbytnicy lub odbytu tomografia wykonywana jest zazwyczaj w ułożeniu na brzuchu i po wypełnieniu pęcherza moczowego – zostaniesz poproszony o wypicie ½ litra wody niegazowanej około 45 min przed badaniem.
- Po wykonaniu tomografii lekarz radioterapeuta wykonuje na ciele chorego tatuaże (zazwyczaj 3 drobne kropki).
- Po wykonaniu tomografii do planowania radioterapii lekarz potrzebuje około 2 tygodni na wykonanie planu leczenia, czyli obliczeń rozkładu dawki, i jego weryfikację na fantomach.
- O terminie rozpoczęcia radioterapii zostaniesz poinformowany telefonicznie.
- Przed rozpoczęciem radioterapii lekarz wytłumaczy Ci jakie stosować leki i kosmetyki w celu łagodzenia/leczenia objawów ostrego odczynu popromiennego. Lekarz ustali również harmonogram wizyt kontrolnych.
- W trakcie radioterapii możesz mieszkać/przytulać się/dotykać z innymi osobami, w tym kobietami w ciąży i dziećmi.
- W trakcie radioterapii wskazane jest noszenie przewiewnej, bawełnianej bielizny i luźnych ubrań nie uciskających miejsc napromienianych. Wskazana jest też niewielka aktywność fizyczna.
- W trakcie radioterapii można, a nawet należy myć napromieniane okolice (wskazane są emolienty, szare mydło).
- W trakcie radioterapii stosuj dietę lekkostrawną, unikaj posiłków tłustych, smażonych, dużej ilości surowych warzyw i owoców oraz produktów mlecznych.
- Wskazane jest spożywanie bananów, suplementów diety zawierających probiotyk i prebiotyk (w aptekach sprzedawane są bez recepty) oraz zaparzanie siemienia lnianego.
- W przypadku niepokojących objawów zgłoś je technikowi na aparacie lub bezpośrednio lekarzowi lub pielęgniarce w gabinecie zabiegowym.
- Aby zminimalizować skutki uboczne radioterapii należy prowadzić spokojny, oszczędzający tryb życia.
- Po radioterapii należy chronić skórę okolic napromienianych przed urazami i słońcem.
- W przypadku świądu odpowiednie nawodnienie, unikania słońca, zimne kompresy, miejscowo kremy z kortykosteroidami.
Co ważne – w trakcie planowania i realizacji radioterapii jesteś cały czas pod opieką lekarza prowadzącego. W przypadku radioterapii ambulatoryjnej kontakt z lekarzem odbywa się poprzez rejestrację Zakładu Radioterapii.
Radioterapię można przechodzić mieszkając w domu (ambulatoryjnie), mieszkając w hotelu (bezpłatny dla chorego poddawanego radioterapii) lub przebywając na Oddziale Radioterapii.
Wskazówki dietetyczne w radioterapii jamy brzusznej
Radioterapia może powodować uszkodzenie nie tylko chorej ale i zdrowej tkanki, błony śluzowej jelit i zniszczenie mikroflory bakteryjnej. To główne przyczyny powikłań, takich jak naprzemienne biegunki i zaparcia oraz wzdęcia. W okresie naświetlań i przez kilka tygodni po radioterapii jedzenie powinno być lekkostrawne, by zminimalizować dolegliwości gastryczne.
Założenia diety
Dieta powinna być łatwostrawna, należy z niej wykluczyć potrawy wzdymają-ce, długo zalegające w żołądku (potrawy smażone, pieczone wcześniej podsma-żane, zbyt tłuste, pikantne),
Potrawy należy sporządzać metodą gotowania w wodzie, na parze, piec w folii, pergaminie lub dusić bez uprzedniego obsmażania. Do podprawiania należy stosować zawiesiny z mąki i mleka, mąki i śmietanki, potrawy można też zagęsz-czać żółtkiem,
Dieta powinna być dietą wysokobiałkową- pełnowartościowe białko zwierzęce powinno być w głównych posiłkach i pochodzić z produktów takich jak: chude mięso, ryby, jaja, mleko i jego przetwory tj. kefiry, jogurty, sery twarogowe
Posiłki powinny być mało objętościowe i o stałych porach. Zaleca się 3-5 posił-ków,
Pij odpowiednią ilość płynów około 2 litry dziennie,
Posiłki nie mogą być ani za gorące, ani za zimne, by nie podrażniać jelit,
Posiłki powinny być urozmaicone i estetycznie podane,
Wykluczenie z diety spożycie napojów takich jak: czekolada, alkohol, napoje gazowane. Jeżeli zauważysz dolegliwości gastryczne po produktach mlecznych, spróbuj nabiału bezlaktozowego.
Z przypraw można stosować jedynie łagodne tj. wanilia, cynamon, , koperek, zielona pietruszka, zioła itp.
Z diety należy wyeliminować produkty takie jak: fasola sucha i szparagowa, groch i groszek zielony, kapustę, brukselkę, kalafior, cebulę surowa, czosnek w dużej ilości, grzyby. Niewskazane są też sery żółte, dojrzewające,
Wskazany jest odpoczynek w miarę możliwości korzystanie z drzemki,
Częste spacery (pamiętając o ochronie miejsc napromienianych)
W diecie ogranicza się spożycie błonnika surowego i przetworów mlecznych jeżeli występują po nich dolegliwości.
Można to osiągnąć poprzez:
- obieranie ze skórki, gotowanie, rozdrabnianie, przecieranie warzyw
- spożywanie owoców w postaci gotowanej i przetartej (bez skórki i pestek)
- stosowanie pieczywa pszennego, drobnych kasz (manna, kukurydziana, ja-glana, biały ryż)
- spożywanie produktów mlecznych uzależnione od stanu i tolerancji chorego
Przykładowy jadłospis
śniadanie I | Kawa z mlekiem, pieczywo, masło, jajecznica na parze, banan |
śniadanie II | Mus z kaszy manny z przecierem z moreli |
obiad | Barszcz czerwony, schab pieczony w folii, ryż, marchewka duszona, kompot przetarty |
podwieczorek | Twarożek z owocami jagodowymi |
kolacja | Herbata ziołowa, pasztet drobiowy, masło, pieczywo, pomidor b/skórki |
Nazwa produktu/potrawa | Zalecane | Zalecane w ograniczonych ilościach (w zależności od objawów) | Przeciwskazane |
Tłuszcze | Oliwa z oliwek, olej rzepakowy, lniany, sojowy, słonecznikowy, świeże masło, miękkie margaryny | Orzechy | Smalec, olej palmowy, kokosowy, twarde margaryny do pieczenia |
Mięso, jaja, ryby, strączki | Mięso: kurczak i indyk bez skóry, mięso z królika, cielęcina, w mniejszych ilościach chude części wołowiny i wieprzowiny (np. schab, polędwiczka) Wędliny: szynka, schab, polędwica, filet Ryby: dorsz, sola, mintaj, pstrąg tęczowy Jaja: na miękko i twardo, jajecznica na dozwolonych tłuszczach, omlet |
Strączki: młoda fasolka, groszek Ryby tłuste: łosoś, makrela |
Tłusta wieprzowina: schab karkowy, boczek, golonka, słonina, tłusta wołowina, baranina, gęś, kaczka Tłuste wędliny: mielonka, salami, parówki, drobno mielone kiełbasy, pasztety pasztetowa, kaszanka |
Mleko i przetwory mleczne | Jogurt naturalny, kefir, zsiadłe mleko, maślanka ser twarogowy chudy lub półtłusty, mleko 2% i niżej jeżeli organizm toleruje | Tłuste mleko i śmietana, sery topione i pleśniowe, mleko w proszku, serki typu fromage | |
Produkty zbożowe | Pieczywo jasne i czerstwe, pszenne bułki, sucharki, mąka pszenna, kasza jęczmienna, manna, jaglana, drobne makarony jasne, ryż biały, naturalne płatki błyskawiczne: owsiane, jaglane, ryżowe | Pieczywo pszenno-żytnie, żytnie, graham, orkiszowe | Płatki zbożowe z dodatkiem czekolady, karmelu, miodu, crunchy. Pieczywo cukiernicze: rogale, słodkie bułki, pączki, faworki, croissanty, ciastka francuskie,. Ryż brązowy, ciemne makarony, kasza gryczana, kasza pęczak, mąka pełnoziarnista |
Warzywa i owoce | Owoce i warzywa pieczone, duszone, gotowane, bez skórki pestek | Kalafior, brokuły, kalarepa | Owoce niedojrzałe, gruszki, śliwki, papryka, rzodkiewka, rzepa, szczypior, wszystkie odmiany kapusty, kukurydza, warzywa konserwowane octem, cebula, czosnek, smażone ziemniaki, frytki. Owoce w syropie lub czekoladzie, dżemy wysokosłodzone, owoce suszone |
Zupy | Zupy krem w postaci kleików (kleik ryżowy, owsianka) bądź w postaci czystych, słabych wywarów np. barszcz, pomidorowa, ziemniaczana, jarzynowa z dozwolonych warzyw | Fasola, kapuśniak, zupy zabielane śmietaną, z zasmażkami, zupy w proszku, z kostek rosołowych | |
Napoje | Naturalna woda niegazowa, wzbogacona plastrami owoców i mięty, lekki napar z herbaty oraz kawy | Mocna kawa i herbata, płynna czekolada, napoje alkoholowe, gazowane | |
Przyprawy | Łagodne przyprawy ziołowe tj. tymianek. bazylia, rozmaryn, cynamon, lubczyk, wanilia, majeranek, koperek, pietruszka | Ostra papryka chili, musztarda, majonez, wszelkiego rodzaju pikle, ocet winny, vegeta, gorczyca | |
Sosy | Delikatne o łagodnym smaku zagęszczane zawiesiną z mąki, mleka np. koperkowy | Ostre, na zasmażkach, sosy na tłustych, wywarach mięsnych | |
Desery | Kompoty, kisiel, musy, galaretki, biszkopty, ciasto drożdżowe | Torty, ciasta z kremem, pączki, ciasto francuskie, batony | |
Aktywność fizyczna | Ruch usprawnia tempo wszystkich procesów zachodzących w organizmie. Aktywność fizyczna powinna być dostosowana do naszych możliwości i zainteresowań Według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) osoby dorosłe powinny poświęcić na aktywność fizyczną o umiarkowanej intensywności minimum 150 minut tygodniowo lub 75 minut przy intensywnej aktywności fizycznej. |
Źródło: ncez.pl