Udowodniono, że najważniejszymi czynnikami ryzyka zachorowania na raka jelita grubego są:

• nadwaga/otyłość - osoby otyłe mają o około 30% wyższe ryzyko zachorowania na raka jelita grubego niż osoby o prawidłowej masie ciała. Indeks masy ciała (BMI) wynoszący 30 lub więcej oznacza otyłość. Natomiast BMI równe lub wyższe niż 25 sugeruje nadwagę.
• określone rodzaje diety - nadmierne spożycie czerwonego i przetworzonego mięsa, tłuszczów nasyconych, rafinowanych ziaren (np. biały ryż, biała mąka) ubogich w błonnik pokarmowy i wysokokalorycznych napojów słodzonych są związane z wyższym ryzykiem rozwoju raka jelita grubego. Mięso czerwone jest bogate w żelazo hemowe oraz nasycone kwasy tłuszczowe. Podczas jego przetwarzania dochodzi do wytworzenia silnych substancji rakotwórczych, takich jak węglowodory aromatyczne i aminy heterocykliczne. Ponadto zawiera duże ilości soli i azotynów. Udowodniono, że osoby spożywające czerwone mięso codziennie, są 3 razy bardziej narażone na rozwój raka jelita grubego, niż osoby spożywające je sporadyczne lub wcale. Zaleca się ograniczenie spożycia mięsa czerwonego do 500 g tygodniowo; korzystniej jest sięgnąć po mięsa z kurczaka, indyka lub ryby. Należy unikać smażenia, dosalania, peklowania oraz dodawania środków konserwujących (zawartych w mięsach czy przyprawach).
• palenie tytoniu - to czynnik ryzyka rozwoju wielu nowotworów i innych poważnych chorób. Palacze są o około 18% bardziej narażeni na rozwój raka jelita grubego w porównaniu z osobami niepalącymi.
• picie alkoholu - umiarkowane lub duże spożycie alkoholu jest związane z 1,2- do 1,5-krotnie zwiększonym ryzykiem raka okrężnicy i odbytnicy w porównaniu z brakiem spożycia alkoholu. Należy pamiętać, że nie ma bezpiecznej dawki alkoholu.

W prewencji nowotworów jelita grubego istotnymi produktami i substancjami odżywczymi są czosnek, błonnik pokarmowy i mleko bogate w wapń. Spożywanie warzyw niskoskrobiowych, owoców, ryb czy żywności bogatej w witaminę D przyczynia się do obniżenia ryzyka zachorowania, jednak wymaga to dalszych badań.

Żywienie w nowotworach jelita grubego powinno być przede wszystkim dobrane indywidualnie, dopasowane do aktualnego stan odżywienia, etapu leczenia, jego przebiegu oraz preferencji smakowych.

Kilka podstawowych zasad:

• dieta powinna dostarczać odpowiedniej ilości protein/białka – jadłospis powinien dostarczać go nie mniej niż 1 g na kg masy ciała/dobę, a w wielu przypadkach wartość ta powinna być wyższa. Białko stanowi ważny budulec ludzkiego organizmu. Jest niezbędne także do pracy układu odpornościowego. Zapotrzebowanie na nie należy pokrywać, spożywając: chude mięsa, jaja, ryby, chudy lub półtłusty nabiał oraz, jeśli jest to możliwe, nasiona roślin strączkowych.
• należy zwrócić uwagę na podaż węglowodanów o niskim indeksie glikemicznym – takich jak pełnoziarniste pieczywo, grube kasze, brązowy ryż czy płatki owisane. Stanowią one główne źródło energii, a ich spożycie nie wiąże się z gwałtownym wzrostem poziomu glukozy we krwi. Warto zaznaczyć, że ilość dostarczanego z nimi błonnika powinna być dostosowana do możliwości trawiennych przewodu pokarmowego chorego.
• należy zadbać, by w przepisach diety pojawiły się zdrowe tłuszcze -kontrolować nie tylko ilość tego makroskładnika, ale również zwracać uwagę na jego jakość. W diecie pożądane jest zwiększenie udziału tłuszczy nienasyconych szczególnie z grupy omega 3, które znajdziemy w tłustych rybach morskich, oleju lnianym, rzepakowym, orzechach włoskich i siemieniu lnianym. Oleje najlepiej spożywać na zimno. Zaleca się także spożycie oliwy z oliwek czy awokado, które są źródłem jednonienasyconych kwasów tłuszczowych.
• Posiłki powinny być spożywane regularnie, co 3-4 godziny. Zaleca się spożycie 4-5 posiłków dziennie.
• do każdego posiłku wskazane jest dodanie warzyw i owoców w postaci surowej, gotowanej, przecieranej lub soków (sposób obróbki powinien być dostosowany do możliwości trawienia osoby chorej oraz towarzyszących dolegliwości).
• podaż płynów nie powinna być mniejsza niż 1,5-2 litry dziennie z dużym udziałem niegazowanej wody mineralnej.

Dieta pacjenta z rakiem jelita grubego musi zostać szczegółowo dopasowana  również pod kątem przeprowadzonego zabiegu chirurgicznego. W zależności od rodzaju przeprowadzonej operacji dietetyk wyznacza szczegółowy plan żywienia dla danego pacjenta: dieta dla pacjentów po hemikolektomii i zespoleniu jelita, dieta po częściowej bądź całkowitej resekcji żołądka, dieta dla pacjenów z ileostomią oraz kolostomią, z częściową reskecją trzustki.  Po szczegółowe informacje dotyczące poszczególnych diet odsyłamy Państwa do zakładki ,,Strefa pacjenta”.